1925 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle kurulan Türkiye’nin ilk kurulan kereste fabrikalarından biri olma özelliği taşıyan Bozüyük fabrikası, günümüzde hala izlerini taşımaya devam ediyor.
Fabrika, İş Bankası tarafından sağlanan kredi ile finanse edilmiş ve Almanlar tarafından kurulmuştur. Almanlar tarafından kurulan fabrika, İş Bankası tarafından 5 milyon lira kredi ile finanse edildi.
“BUHAR TİRBÜNÜ SAYESİNDE ARTAN ELEKTRİK BOZÜYÜYÜK SOKAKLARINI AYDINLATIYORDU”
Araştırmacı gazeteci Levent Sünal, Bilecik’te 1926 yılında Atatürk tarafından açılışı gerçekleştirilen Bozüyük fabrikası hakkında şunları söyledi,
“Fabrikaya kurulan buhar türbinin bir güzel yanı artan elektriğin Bozüyük sokaklarına verilmesi ve bu sokakların aydınlatılmasıydı. O günün şartlarında, o dönemde hiçbir yerde hemen hemen olmayan sokak elektrikleri Bozüyük sokaklarını bu fabrika vasıtasıyla aydınlatıyordu. Fabrika, Muratdere ve Aksu ormanları dediğimiz bölgeden teleferik havai hatla getirdiği tomruklar işliyor ve trenle başta İstanbul, Ankara olmak üzere Türkiye’nin çeşitli illerine buradan gönderiliyordu” dedi.
“KESİLEN AĞAÇLAR DEKOVİL HATTIYLA TAŞINIYORDU”
Levent Sünal, “Fabrikanın tomruk taşımasında uyguladığı diğer güzel detayda ormanda kurulan minik tren dediğimiz dekovil hattıydı. Ormanda kesilen ağaçlar önce dekovil trenine yükleniliyor, daha sonra teleferik hattına yani havai hattına getiriliyor. Yaklaşık 25-30 kilometreden teleferik hattı ile fabrikaya getirilen tomruklar burada işleniyordu. Fabrika, 1924’te kurulmaya başladı, 1925’te faaliyete geçti. Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1926 yılı Mayıs ayında fabrikaya gelerek ziyaret etti, çalışmalar hakkında bilgi aldı ve burada öğle yemeği yedi. Çalışanlar ile sohbet etti. Günümüzde fabrikadan burada eser olmadığı gibi yerinde de depo olarak kullanılıyor. Ancak iki tane su kuyusu fabrikanın o günkü su ihtiyacını karşılayan kuyular olarak ve tarihten bir eser olarak kaldı. Kontrol kulesi, Bozüyük kereste fabrikasından geriye kalan 2-3 eserden bir tanesi. Bunun özelliği şu; tomruklar, yaklaşık 30 kilometre yukarıdaki dağlardan teleferik hattıyla bu bölgeye geliyordu, burada kontrol ediliyordu ve buradan fabrikanın yerine havale ediliyordu” dedi.
“FABRİKANIN BÜYÜK BİR KISMI MAALESEF YANDI”
Araştırmacı gazeteci Levent Sünal, “1925 yılında kurulan fabrikada büyük bir yangın çıktığını belirterek, “Fabrikanın büyük bir kısmı maalesef yandı ve kullanılamaz hale geldi. Daha sonra tadilatla tekrar onarılıp bir müddet çalıştıktan sonra fabrika kapandı. Kapanan fabrikanın yerine parke fabrikası kuruldu. Fakat bu da çok uzun ömürlü olmadı ve fabrika tarihe karışmış oldu” diye konuştu.
